Page 92 - Microsoft Word - PAAT Journal V5-2021-awt-v2
P. 92
PAAT Journal Vol. 3 No. 5, June 2021
สังคมไทยกับการปรับตัวครั้งใหญ่หลังภัยโควิด
17
ประเวศ วะสี
1. วิกฤตโควิดทําให้การปรับตัวครั้งใหญ่ของมนุษยชาติเป็นไปได้
การระบาดของไวรัสโคโรนา covid-19 ในปลายปีค.ศ.2019 - 2020 มีผลกระทบต่อโลกอย่าง
รุนแรงในทุกมิติ ทั้งทางสุขภาพ เศรษฐกิจ สังคม การเมือง อย่างทั่วถึงจนไม่มีใครในโลกแม้แต่คนเดียวที่รู้สึกว่า
ปลอดภัย วิกฤตใหญ่ที่รุนแรงทั่วถึงที่ก่อให้เกิดความสั่นไหวทั้งโลกทําให้เป็นไปได้ที่จะเกิดการปรับตัวครั้งใหญ่
ของมนุษยชาติ
ก่อนการระบาดของโควิด โลกกําลังวิ่งเข้าสู่สภาวะวิกฤติอยู่แล้วและมีผู้เตือนหลายครั้งหลายหน
จากหลายแง่หลายมุมว่ามนุษย์ต้องปรับใหญ่ ถ้าจะพ้นวิกฤตได้ แต่คําเตือนต่างๆ เหล่านั้นก็ไม่มีพลังพอที่จะทํา
ให้มนุษย์ปรับตัวได้เพราะกระแสใหญ่ของวิธีคิดและการพัฒนาในโลกปัจจุบันไหลเชี่ยวกรากอย่างไม่มีอะไรจะ
ทวนกระแสได้
ยกตัวอย่างการเตือนเพียง 3-4 ตัวอย่าง ประมาณ 3 ทศวรรษมาแล้ว Bill McKibben ได้เขียน
หนังสือชื่อ “The End of Nature” ธรรมชาติสิ้นสุดแล้ว รวมทั้งคนอื่นๆ อีกมากหลายที่พยายามชี้ให้เห็นว่า
การพัฒนาปัจจุบันได้ทําลายธรรมชาติแวดล้อมจนธรรมชาติจะสิ้นสุดแล้ว และเมื่อธรรมชาติสิ้นสุดมนุษย์ก็อยู่
ไม่ได้ ความพยายามนี้รวมทั้งการจัดประชุมสุดยอดของโลกในเรื่องสิ่งแวดล้อมที่เรียกว่า Earth Summit หรือ
อดีตรองประธานาธิบดีสหรัฐที่ชื่อ Al Gore ออกมานําการขับเคลื่อนจิตสํานึกของโลกจากหายนะที่จะเกิดขึ้น
จากสภาวะโลกร้อน
ประมาณ 2 ทศวรรษที่ผ่านมานักปราชญ์ฝรั่ง 3 คนชื่อ Laszlo Grof และ Russell ได้คุยกันที่
ชายฝั่งแคลิฟอร์เนียถึงสิ่งที่เขาเรียกว่าวิกฤตอารยธรรมตะวันตก (Western Civilization Crisis) ว่าเป็น
วิกฤตการณ์ที่รุนแรงในทุกมิติ และไม่มีทางที่โลกจะหายวิกฤตตราบใดที่โลกยังขับเคลื่อนด้วยอารยธรรม
ตะวันตก เพราะเป็นอารยธรรมวัตถุนิยมบริโภคนิยม มีทางเดียวที่โลกจะหลุดพ้นวิกฤต คือ การปฏิวัติจิตสํานึก
(Consciousness Revolution) ทั้ง 3 ได้ลงตีพิมพ์หนังสือในชื่อดังกล่าว ในขณะที่ท่านทะไลลามะกล่าวว่า
วิกฤตการณ์ปัจจุบันเกิดจากสภาวะพร่องทางจิตวิญญาณ (Spiritual deficiency) และต้องการปฏิวัติทางจิต
วิญญาณ (Spiritual Revolution)
ก่อนหน้านั้นเนิ่นนานในประเทศไทย ท่านอาจารย์พุทธทาสภิกขุ ได้เรียกร้องว่า “ถ้าศีลธรรมไม่
กลับคืนมา โลกาพินาศ” และฝากปณิธานไว้ให้มนุษย์ถอนตัวออกจากวัตถุนิยม
พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ตรัสว่า “เราควรถอยหลังเข้าคลอง” เพราะในคลองคลื่นลมสงบเรือไม่
ล่มง่าย ในพระราชนิพนธ์เรื่อง “พระมหาชนก” มีเรื่องพ่อค้ามีความโลภออกเรือไปแสวงหาโชคลาภที่สุวรรณ
ภูมิแล้วเรือล่ม พ่อค้าจมน้ําตายหมด ในวิกฤตโควิดคราวนี้เรือเศรษฐกิจโลกเผชิญคลื่นลูกใหญ่จมลงหมดสิ้น
17 ประเวศ วะสี, ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์
85 สมาคมรัฐประศาสนศาสตร์แห่งประเทศไทย
