Page 67 - thaipaat_Stou_2563

งานประชุมวิชาการรัฐประศาสนศาสตร์ระดับชาติ ครั้งที่ ๑๐/๒๕๖๓

Keyword: The Characteristics of Democratic Citizenship, Non-Formal and Informal Education
บทน ำ

ในช่วงศตวรรษที่ 21 ประเทศต่างๆ ทั่วโลก พยายามผลักดันให้ประชาชนของตนมีการเปลี่ยนแปลง
และพัฒนาทางความคิดที่เกิดขึ้นเองโดยปัจเจกบุคคล มีความเป็นพลเมืองแห่งการเรียนรู้ (Learning Citizens)
ั
ั
โดยการผสานความสัมพนธ์กับทรัพยากรทางการศึกษา และพฒนาวิถีชีวิตของพลเมืองให้มีความพร้อมและ
ั
ยกระดับคุณภาพชีวิตตนเอง สังคม และพฒนาประเทศให้ดีขึ้น (ดุษณี ค ามี, 2557: 14) ซึ่งภายใต้ปฏิญญา
ิ
อนชอนว่าด้วยการศึกษา ปี ค.ศ.2030 (Education 2030 Incheon Declaration) ได้ก าหนดกรอบ
ื่
ั
การศึกษาเพอความเป็นพลเมืองประชาธิปไตย ขับเคลื่อนการพฒนาความรู้และทักษะทางปัญญา (Cognitive
skill) ทัศนคติ (Attitude) และพฤติกรรม (Behavior) โดยถือเป็นกระบวนการเรียนรู้ตลอดชีวิต ผ่าน
ประสบการณ์และการปฏิบัติที่ให้ประชาชนและผู้ใหญ่มีความพร้อมในสิทธิ ความรับผิดชอบ มีส่วนร่วมอย่าง
แข็งขัน รวมถึงการส่งเสริมและสร้างการยอมรับพหุสังคมประชาธิปไตย (Alt, D. & Raichel, N., 2018: 21)
ถึงแม้ในหลายประเทศจะมีความเป็นประชาธิปไตยมาอย่างยาวนาน แต่มีหลักฐานที่ชี้ให้เห็นว่าระดับ
การมีส่วนร่วมในการเป็นพลเมืองมีระดับที่ลดลง โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กและเยาวชน และยังพบว่าในประเทศที่

้
อางว่าตนเองมีความเป็นประชาธิปไตย แต่กลับพบว่าความเป็นพลเมืองในกระบวนการประชาธิปไตยกลับถูก
ื่
ลิดรอนในสิทธิและเสรีภาพ จึงได้มีการส่งเสริมการศึกษาเพอสร้างความเป็นพลเมืองที่มีความพร้อม โดยการ
พฒนาความรู้ ความเข้าใจ รวมถึงทัศนคติ และพฤติกรรมผ่านกิจกรรมและประสบการณ์ต่าง ๆ ทั้งในระดับ
ั
ครอบครัว สถานศึกษา และชุมชน (Ministry for Education and Employment, Malta, 2017: 1 - 3)

ส าหรับประเทศไทย มีการส่งเสริมการศึกษาเกี่ยวกับความเป็นพลเมืองไว้ชัดเจนในแต่ละระดับ
การศึกษา แต่ยังไม่สามารถท าให้ผู้เรียนประยุกต์ใช้ในชีวิตจริงได้ โดยเฉพาะความตระหนักในหน้าที่ความ
ื่
รับผิดชอบ ความมีระเบียบวินัย การเคารพสิทธิและหน้าที่ของผู้อน และการมีส่วนร่วมในกระบวนการทาง
การเมืองและสังคม และปัญหาการเผชิญหน้าของกลุ่มสนับสนุนทางการเมืองต่างขั้วโดยปราศจากการคิด
วิเคราะห์อย่างมีวิจารณญาณ (ส านักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2559: 45)
ดังนั้น บทบาทการจัดการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัย จึงเป็นการให้โอกาสทางการ
ั
ั
ศึกษาแก่ประชาชนที่อยู่ทั้งในระบบ และนอกระบบโรงเรียน รวมถึงการพฒนาคุณภาพชีวิตด้านต่าง ๆ โดย
ื้

สามารถกระจายการศึกษาครอบคลุมทุกพนที่อย่างทั่วถึง ทั้งระดับจังหวัด อาเภอ และต าบล ซึ่งมีขอบเขต
ความรับผิดชอบที่กว้างขวาง กลุ่มเป้าหมายที่มีความหลากหลาย รวมทั้งบูรณาการความรู้สามัญและอาชีพทั้ง
หลักสูตรระยะยาวและระยะสั้น เพอเป็นพนฐานของการด ารงชีวิตและประกอบอาชีพตามบริบทผู้เรียน เน้น
ื่
ื้
สิทธิ หน้าที่ ความรับผิดชอบ ทัศนคติที่ดีและเกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงพฤติกรรมที่ดีในความเป็นพลเมือง
ประชาธิปไตย (ส านักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2559: 170)
จากเหตุผลข้างต้น ผู้วิจัยจึงมีความประสงค์ที่จะศึกษาองค์ประกอบคุณลักษณะการส่งเสริมความเป็น
ื่
พลเมืองประชาธิปไตย ส าหรับการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธยาศัย เพอน าไปประยุกต์ใช้ในการ
ั
65