Page 142 - thaipaat_Stou_2563

งานประชุมวิชาการรัฐประศาสนศาสตร์ระดับชาติ ครั้งที่ ๑๐/๒๕๖๓

ั
บริการดังกล่าวได้ และแม้ว่าชาวบ้านและ อบต. หนองตาแต้มจะเยียวยาตนเองเบื้องต้นด้วยการพฒนา
โครงการพลังงานทางเลือกในชุมชนก็ตาม แต่จากความยากล าบากกว่า 60 ปีของชาวบ้านที่ไม่สามารถใช้
ื่
ไฟฟ้าได้นั้นท าให้เกิดค าถามว่า อะไรคือหน้าที่ของรัฐที่พึงกระท าเพอรับประกันสิทธิของประชาชน

กำรเข้ำถึงไฟฟ้ำในฐำนะ “สิทธิ”

้
การเข้าถึงไฟฟา (access to electricity) หมายถึง การที่สามารถใช้ประโยชน์จากกิจกรรมต่างที่
้
เกิดขึ้นจากการเข้าถึงพลังงานไฟฟาไม่ใช่การเข้าถึงไฟฟาโดยตัวมันเอง (Tully, 2006) เป็นที่ยอมรับโดยทั่ว
้
ั
กันว่าการเข้าถึงไฟฟามีความส าคัญอย่างมากต่อการพฒนาคุณภาพชีวิตของผู้คน ในบริบทของความเป็นอยู่
้
้
แบบสมัยใหม่ การเข้าถึงไฟฟาจึงเป็น “สิ่งจ าเป็น” ไม่ใช่ “สิ่งฟมเฟอย” จึงมีความพยายามขยายการเข้าถึง
ื
ุ่
ไฟฟ้าให้ครอบคลุมและเป็นสากลตามที่ระบุในเป้าหมายของการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development
Goal: SDGs) ขององค์กรสหประชาชาติ (United Nations Thailand, 2015) อย่างไรก็ตามมีการถกเถียง

้
ต่อไปว่า การเข้าถึงไฟฟาควรถูกนับว่าเป็น “สิทธิ” หรือไม่ และหากนับว่าเป็นสิทธิควรเป็นสิทธิแบบใด
(Löfquist, 2019, p. 1) และไปไกลได้ถึงสิทธิมนุษยชนหรือไม่ (Tully, 2006, p. 1)

้
จากประโยชน์ที่กว้างขวางจากการเข้าถึงไฟฟา ท าให้เป็นการยากที่จะจินตนาการถึงการมีชีวิตอยู่ใน
้
้
สังคมสมัยใหม่โดยปราศจากไฟฟา แม้จะมีผู้วิจารณ์ว่าการเข้าถึงไฟฟาอาจไม่ได้มีส่งผลต่อการอยู่รอด
ั
เช่นเดียวกับการได้มาซึ่งอาหารและน้ า แต่ส านักงานโครงการพฒนาแห่งสหประชาชาติ (United Nations
Development Programme: UNDP) ได้จัดความส าคัญของการเข้าถึงพลังงานเทียบเคียงกับน้ าและอาหาร

มนุษย์ย่อมมีชีวิตอยู่ได้โดยไม่มีเครื่องปรับอากาศ และโทรทัศน์ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าการเข้าถึงไฟฟา
้
ั
เป็นปัจจัยส าคัญที่จะส่งเสริมศักยภาพและโอกาสในการพฒนาคุณภาพชีวิต แนวคิด “สมรรถภาพของมนุษย์”
(Capabilities Approach) ของ Amartaya Sen และ Martha Nussbaum คือการตระหนักถึงเสรีภาพของ

ผู้คนในการเลือกว่าจะเป็นและท าอะไร เสรีภาพที่จะใช้ศักยภาพของผู้คนนี้เองจะเกิดขึ้นได้นั้นมนุษย์ทุกคนควร
มีโอกาสที่จะมีชีวิตที่ดี รัฐจึงควรท างานเพอเพมทางเลือกในการด ารงชีวิตและปรับปรังคุณภาพชีวิตของผู้คน
ิ่
ื่
(ความเหลื่อมล้ าฉบับพกพา, 2017)

ี
ฉะนั้น เมื่อเราพดถึงความยากจน ความยากจนจึงไม่สามารถวัดจากเพยงฐานะทางเศรษฐกิจและ
ู
ความมั่งคั่ง แต่ความยากจนในแนวคิดเรื่องสมรรถภาพของมนุษย์หมายถึงการลิดรอนเสรีภาพที่จะใช้สมรรภาพ

ของผู้คน (ความเหลื่อมล้ าฉบับพกพา, 2017) “ความยากจนทางพลังงาน” (energy poverty) จากการถูก
ปฏิเสธในการเข้าถึงไฟฟาของชาวบ้านในหนองตาแต้ม นอกจากจะเป็นปัจจัยที่ท าให้พวกเขายากจนใน
้
ความหมายทางเศรษฐกิจแล้ว ยังนับว่าเป็นความยากจนทางโอกาสในความหมายที่พวกเขาถูกลิดรอน

สมรรถภาพของมนุษย์และสิทธิในการพฒนา (right to development) เพราะการเข้าไม่ถึงไฟฟาส่งผลอย่าง
ั
้
้
มากต่อผู้คนที่เปราะบางในสังคม เช่น ผู้หญิงที่มักมีปัญหาด้านสุขภาพจากการไม่มไฟฟาใช้ และเด็กเพราะการ
ี
ไม่มีไฟฟ้าใช้ย่อมกระทบต่อโอกาสทางการศกษา (Tully, 2006)
ึ

140